Spiral (RIA) Uygulaması

Rahim içi araçlar halk arasında yaygın olarak “spiral” olarak bilinirler. Bunun sebebi kullanıma ilk giren rahim içi araçların spiral şeklinde olmasıdır. Rahim içi araç (RİA) adı üstünde rahim içine yerleştirilerek gebelikten korunma sağlayan bir yöntemdir. Tüm RİA’ların ucunda bir ip bulunur. Bu ipin amacı çıkartılması sırasında kolaylık sağlamasıdır. 

Bugün en sık kullanılan rahim içi aracın şekli “T” biçimindedir. T şeklindeki plastik elemanın etrafına bakır tel sarılıdır. RİA’lara bakır eklenmesi koruyuculuk etkinliğini artırmaktadır. Rahim içine yerleştirildiği andan itibaren, burada yabancı bir madde olarak algılanır ve bölgede yabancı cisim reaksiyonu ve buna bağlı inflamasyon denilen bir reaksiyon oluşturur. Oluşan bu reaksiyon spermleri öldürür. Rahim içi araçların koruyuculuk süresi tipine göre değişkenlik gösterir, ortalama olarak koruyuculukları 5-10 yıldır. 

Rahim içi araçların en önemli avantajı, “taktır ve unut” olarak özetlenebilir. Takılma işlemi poliklinik şartlarında birkaç dakikada gerçekleştirilir. Takılması kolaydır ve hastada ciddi bir rahatsızlık ya da ağrı oluşturmaz. Çıkarma işlemi ise daha kolaydır. İpinden çekilerek çıkartılır. İpinin görünmediği bazı nadir durumlarda basit müdahale gerekebilir. Rahim içi araçlar takıldığı zaman koruma hemen başlar. Çıkarılmasını takiben hemen gebelik oluşabilir. Spirallerin en çok endişe edilen dezavantajı enfeksiyonlara yatkınlık yaratmalarıdır. Ancak tecrübeli kişilerce ve sterilizasyon kurallarına uygun takıldıklarında enfeksiyona nadiren neden olurlar. 

Rahim içi araç takılması planlanan hastanın önceden mutlaka muayenesinin yapılması gerekir. Rahim içi araçlar aslında herhangi bir dönemde takılabilir ancak, genellikle adet döneminde takılması tercih edilir. Bunun en önemli nedeni bu şekilde gebeliğin olmadığından emin olunmasıdır. Adet döneminin tercih edilmesinin diğer bir nedeni de rahim ağzının adet sırasında daha açık olması ve buna bağlı takılması işleminin daha kolay olmasıdır. Takılmasını takiben hafif kramp tarzında ağrılar olabilir, bunlar normaldir ve geçicidir. 

İlk kontrol rahim içi araçlar takıldıktan sonraki ilk adet sonrasında yapılır. Bu kontrolde; spiralin yerinde olup olmadığı, herhangi bir enfeksiyon bulunup bulunmadığı ve bir probleminiz olup olmadığı değerlendirilir. Bazen rahim takılan spirali dışarıya atabilir. Bu durum doğum yapmamışlarda daha sıktır. En sık kullanımınım ilk 3 ayında görülür. Çoğunlukla fark edilir ancak bazen hissedilmeyebilir. Bu nedenle her zaman dikkatli olmalı her tuvalete gittiğinizde çamaşırınızı ve petinizi kontrol etmelisiniz. Bazen de RİA tam olarak dışarı atılmaz ama yerinden kayabilir. Bu durumda da etkinliği azalır. RİA’nın yerinden kayması bazen kendisini kasık ağrısı ile gösterebilir ancak çoğu zaman herhangi bir şikayet vermez. Bu nedenle, hiç bir şikayeti olmasa da RİA taktırmış her kadının yılda bir jinekolojik muayeneden geçmesi şarttır. Rahim içi araçlar;  doğum sonrası, düşük sonrası ya da kürtaj sonrası da güvenle takılabilir. 

RİA normal yerinde olmasına karşın 1 yıl boyunca kullanımda binde 6-8 olguda gebelik riski taşır. Bunun dışındaki gebelik olgularının çoğu RİA’nın normal yerinde bulunmaması ve dolayısıyla etkinliğinin azalması nedeniyle oluşan gebeliklerdir. RİA ve gebeliğin olduğu durumlarda öncelikle ailenin tercihi önemlidir. Eğer, aile bu gebeliğin devamını istemiyorsa rahim içi araçlar çıkarılır ve kürtaj yapılır. Ancak, bazen hasta gebelik istemediği için RİA taktırmış olsa bile gebeliğin oluştuğu durumda gebeliğin devamını isteyebilir. Bu durumda, 2 seçenek vardır. Aile ile konuşulup bilgilendirme yapılarak gebeliğe RİA ile devam ettirilir ya da RİA çıkartılır. 

Normal rahim içi araçların en önemli yan etkileri adet kanamalarının fazla olması ve adet sancılarıdır. Bu sakıncaların giderilmesi ve bazı ek faydaların sağlanması amacıyla hormon içeren RİA’lar kullanıma sunulmuştur. Bu RİA’larda bulunan hormon progesterondur. RİA’ya progesteron eklenerek hem RİA’nın hem de progesteronun koruyucu etkilerinden faydalanılmak istenmiştir. RİA’nın sperm öldürücü ve gebeliğin rahme yerleşmesini önleyici etkilerinin yanı sıra progesteronun yumurtlamayı baskılayıcı, serviksteki salgının yoğunlaşması sonucu sperm geçişinin önlenmesi, tüplerin hareketini azaltması sonucu gebeliğin oluşmasını ve rahme yerleşmesi şansını azaltması gibi etkiler progesteronlu RİA’ların etki mekanizmasını oluşturur. Hormonlu RİA, Türkiye’de “Mirena” ismiyle bulunmaktadır. 

Mirena;  rahim içi araçların tüm avantajlarını taşır buna karşın adet kanamasını artırmadığı gibi aşırı adet kanaması, rahim iç zarının kalınlaşması (endometriyal hiperplazi) olan kadınlarda tedavi amaçlı da kullanılabilir. Ayrıca, adet sancılarını da azaltır. Adet kanamaları %90 olguda azalır. Mirena takılan kadınların %20’sinde bir yıl sonunda adet kesilir. Bu bazı kadınlar için endişe verici olsa da aslında adet ve buna bağlı birçok sorunu ortadan kaldırdığı için bazı kadınlar için tercih sebebi de olabilir. Mirena uygulaması normal rahim içi araçlara benzer. Uygulama için adet kanamasının olduğu günler tercih edilir. Koruyuculuk süresi 5 yıldır ve 5 yıldan sonra değiştirilmelidir.

RİA Kimlere Uygulanmamalıdır?

• Gebelik ve gebelik şüphesi
• Smear testinin olumsuz sonuçlanması
• Servikal erozyon teşhisi
• Mevcut genital enfeksiyon varlığında
• Sebebi bilinmeyen anormal kanamalarda
• Rahimde takılmasına engel myom varlığında  
• Rahim ağzı yetmezliği ve rahim içinde perde olan hastalarda